„Czułam się osamotniona i zrozpaczona, nie mogąc zrozumieć, dlaczego moje życie wydaje się być tak szare i pozbawione radości. Często czułam się zmęczona i bez energii, a codzienne proste czynności wydawały mi się niemożliwe do wykonania. Nie miałam ochoty myśleć o niczym, a poranne wyjście z łóżka wydawało się wprost heroicznym wyczynem. Na skutek interwencji moich bliskich udałam się do psychiatry. Zalecił psychoterapię, a także przepisał mi jakiś lek… Ale co jeśli przyjmowanie go sprawi że stanę się innym człowiekiem? Co, jeśli na zawsze utracę swoje własne emocje?”

Wielu z nas obawia się przyjmowania jakichkolwiek leków. Niektórzy określają je jako ‘chemię’, która może zatruć nasz organizm, albo w ogóle zmienić psychikę (w przypadku leków psychiatrycznych). O ile jest w tym ziarnko prawdy, należy pamiętać że to, czy coś jest toksyczne, zależy w głównej mierze od ilości danej substancji – to dawka czyni truciznę, a przy odpowiednim prowadzeniu terapii osoba cierpiąca na zaburzenie psychiczne najprawdopodobniej o wiele więcej zyska, niż straci. Można powiedzieć, że cała medycyna opiera się na zasadzie wybierania „mniejszego zła” – jako przykład, możemy podać ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – w pewnych sytuacjach operacja jest jedynym wyjściem, bo w innym wypadku pacjent najprawdopodobniej umrze na skutek powikłań związanych z tym stanem… Co, niestety, nie zmienia faktu, że w przebiegu operacji pacjent również może umrzeć. Zgodnie z dostępnymi danymi medycznymi, ryzyko śmierci związane z operacją usunięcia wyrostka robaczkowego wynosi około 0,1-0,2%[1]. Oznacza to, że z około 1000 pacjentów poddanych operacji usunięcia wyrostka robaczkowego, tylko 1-2 pacjentów umrze w wyniku zabiegu. Ryzyko istnieje zawsze, jednak rezygnując z zabiegu wzrasta ono wielokrotnie – czy w tym przypadku zrezygnowałabyś z operacji?

Pomimo tego, że leki psychiatryczne są w stanie pomóc w radzeniu sobie z chorobą psychiczną, wiele osób wciąż nie chce ich przyjmować. Wynika to często z braku wiedzy na temat leków psychiatrycznych oraz z obaw związanych ze skutkami ubocznymi.

Jednym z najczęściej stosowanych leków psychiatrycznych są selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, zwane popularnie SSRI. Działanie tych leków polega na zwiększeniu poziomu serotoniny, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za regulację nastroju, lęku i snu. Dzięki temu leki SSRI są skuteczne w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych, a także w zapobieganiu nawrotom chorób psychicznych.[2] W wielu przypadkach zastosowanie tego typu leków jest wprost niezbędne, gdyż dopiero po tym jak lek zacznie działać pacjent jest w stanie spojrzeć na swoje życie z zupełnie innej perspektywy, co przekłada się na możliwość prowadzenia psychoterapii. Na skutek poprawy funkcjonowania i nastroju poprawia się zdolność pacjenta do krytycznego myślenia i autoanalizy, co znacznie ułatwia pracę z psychoterapeutą.[3] Przed terapią często nawet nie wyobraża sobie, że taka zmiana w ogóle jest możliwa.

Niektórzy pacjenci obawiają się, że przyjmowanie SSRI może skutkować utratą swojej tożsamości. Takie obawy są nieuzasadnione, ponieważ leki SSRI działają jedynie na poziom neuroprzekaźników i nie mają wpływu na naszą tożsamość czy indywidualność. Faktem jest, że niektóre leki, zwłaszcza te z grupy SSRI, mogą wpływać na poziom serotoniny w mózgu, co może prowadzić do spłycenia emocji. Należy jednak pamiętać, że zmiany te są tymczasowe, związane ze zmianą balansu neuroprzekaźników.[4] Zawsze należy podchodzić do leków indywidualnie i monitorować swoje samopoczucie podczas ich przyjmowania. Warto również zaznaczyć, że niektóre skutki uboczne, takie jak senność, problemy z koncentracją czy zmiany nastroju, dolegliwości ze strony układu pokarmowego mogą występować tylko na początku leczenia i ustąpić po kilku tygodniach. Dlatego też ważne jest, aby uzgodnić z psychiatrą lub terapeutą, czy dany lek jest odpowiedni dla nas i jakich skutków ubocznych możemy spodziewać się na początku leczenia. Pamiętajmy również, że aby czerpać korzyści z działania tej grupy leków musimy przyjmować je systematycznie przez dłuższy czas, oraz mieć na uwadze to nie zadziałają one natychmiast – warto więc zaufać wybranemu przez nas lekarzowi i przyjmować leki konsekwentnie, zgodnie z jego zaleceniami. W przypadku wystąpienia zbyt dużej ilości niepożądanych skutków ubocznych, należy skontaktować się z psychiatrą i dostosować dawkowanie lub rodzaj leku. To bardzo ważne – bo każdy człowiek jest inny, i terapię należy dobrać konkretnie „na nasz mózg”.

Ostatecznie, przyjmowanie leków psychiatrycznych jest indywidualną decyzją każdej osoby, która boryka się z chorobą psychiczną. Warto podkreślić, że korzyści z przyjmowania leków psychiatrycznych znacznie przeważają nad ich potencjalnymi skutkami ubocznymi. Jeśli lek jest przepisany przez doświadczonego psychiatrę, który dokładnie przeprowadził diagnostykę, a dobór leku jest oparty na badaniach naukowych, terapia powinna być bezpieczna. Pamiętajmy, że jakkolwiek mroczne nie byłyby nasze myśli, nasza perspektywa może odmienić się dosłownie o 180 stopni w momencie gdy zastosowana zostanie odpowiednia terapia, zarówno farmakologiczna jak i psychoterapeutyczna. Nie bójmy się zaufać i pozwólmy sobie odzyskać nasze życie.

Lek. Piotr Suchowierski